Ιατρός, Παθολόγος- Ογκολόγος-Εντατικολόγος
κ. Χαλικιάς Σπυρίδων
Το ήπαρ είναι η τρίτη συνηθέστερη εντόπιση του μεταστατικού καρκίνου του μαστού, μετά τα οστά και τους πνεύμονες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συχνότητα των ηπατικών μεταστάσεων είναι σταθερή διαχρονικά όπως δείχνουν μελέτες που έγιναν πριν το 1940 και μετά το 1990.
Τα δύο τρίτα των γυναικών με μεταστατικό καρκίνο του μαστού έχουν μεταστάσεις στο ήπαρ. Επίσης 15% των ασθενών με νεοδιαγνωσμένη μεταστατική νόσο του μαστού έχουν ήδη ηπατική νόσο. Το 50% των ασθενών σταδίου IV θα αναπτύξει Ηπατικές Μεταστάσεις (ΗΜ).
Οι ΗΜ εμφανίζονται πολύ συχνά μαζί με διήθηση λεμφαδένων της έσω μαστικής αρτηρίας εξ αιτίας της λεμφαγγειακής διασποράς των κακοηθών κυττάρων. Οι όγκοι αυτοί του μαστού εντοπίζονται συνήθως στο κάτω έσω τεταρτημόριο του μαστού. Η συχνότητα ΗΜ κυμαίνεται μεταξύ 54 και 71%. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια στα πρώτα στάδια της νόσου αλλά στη
συνέχεια γίνονται εντονότερα με απώλεια βάρους, γαστρεντερικές διαταραχές, ναυτία και πυρετό.Επίσης μπορεί να παρουσιαστεί ίκτερος, ασκίτης, διόγκωση ήπατος και ηπατική ανεπά-
ρκεια.
Ο εργαστηριακός έλεγχος δεν είναι ειδικός για τις ΗΜ παρατηρείται συχνά όμως μια αύξηση στην τιμή της αλκαλικής φωσφατάσης(ALP). Επίσης μπορούν να αυξηθούν οι τιμές της χολερυθρίνης . Μεγαλύτερη ευαισθησία δείχνει η γ-GT στη διάγνωση των μεταστάσεων. Ο
καρκινικός δείκτης CEA με την αμφισβητούμενη ευαισθησία και ειδικότητα του χρησιμοποιείται για πιθανή εμφάνιση ΗΜ. Επίσης υψηλές τιμές του δείχνουν και μειωμένη ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία. Ο καρκινικός δείκτης CEA15-3 σε ασθενείς με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς δείχνει σε τυχούσα αύξηση της τιμής του πιθανές ΗΜ.
Η μείωση του δείκτη αυτού σημαίνει καλή ανταπόκρισηm στη θεραπεία. Επομένως, αύξηση των καρκινικών δεικτών CEA, CEA15-3 και της ALP έχει προγνωστική αξία για μεταστάσεις στο ήπαρ έως 100%.
Απεικονιστικές μέθοδοι που είναι στην καθημερινή κλινική πράξη για την διάγνωση των ΗΜ από καρκίνο του μαστού είναι:
α) το υπερηχογράφημα (τύπου B mode ή αρμονικής απεικόνισης), που είναι και η συχνότερα χρησι-μοποιούμενη μέθοδος. Σ’ αυτή τη μέθοδο απεικόνισης η εμφάνιση μιας καινούριας βλάβης (όζου), ή η αύξηση του μεγέθους κάποιας γνωστής βλάβης αποτελεί σαφή ένδειξη ΗΜ.
β) CT τομογραφία απλή με σκιαγραφικό η ελικοειδής με μικρή όμως ευαισθησία σαν
μέθοδος διάγνωσης ΗΜ.
γ) MRI τομογραφία με χορή-γηση παραμαγνητικής ουσίας η ευαισθησία της μεθόδου προσεγγίζει το 99% για μεταστάσεις πάνω από 1 cm. Σε περιπτώσεις μικρότερων όγκων ανιχνεύεται μόνο το 50% των όγκων.
δ) PET san τομογραφία σκοπός της μεθόδου είναι η ανάδειξη ΗΜ μέσω της εκτίμησης της αγγείωσης τους και του ποσοτικού υπολογισμού του μεταβολισμού τους.
Διαγνωστικό απεικονιστικό κενό υπάρχει όμως στην ανίχνευση μεταστάσεων 0.1mm μέχρι 2mm. Για αυτές τις περιπτώσεις αναπτύσσονται νέες τεχνικές όπως η χρήση εγχρώμου doppler υπερηχογραφήματος για τη μελέτη της μεταβολής στην αιματική ροή αρτηριακής / πυλαίας κυκλοφορίας (hepatic perfusion index, HPI). Η μέθοδος αυτή χρησιμεύει κατά την επιλογή ασθενών για συμπληρωματική χημειοθεραπεία.
Σε περιπτώσεις διφορούμενων αποτελεσμάτων κατά τις απεικονιστικές αυτές εξετάσεις για την αποσαφήνιση υπόπτων βλαβών στο ήπαρ χρησιμοποιείται η κατευθυνόμενη με τη βοήθεια υπερηχοτομογράφου ή αξονικού τομογράφου παρακέντηση της βλάβης με βελόνη και η κυτταρολογική μελέτη του υλικού. Η θεραπεία περιλαμβάνει συστηματική χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία ακολουθώντας τα θεραπευτικάπρωτόκολλα της πρωτοπαθούς νόσου όπως επίσης και χειρουργικές εκτομές των ΗΜ.
Η θεραπεία αποσκοπεί στην εξαφάνιση των ηπατικών μεταστάσεων και αξιολογείται με μέτρο την μείωση των διαστάσεων των βλαβών.